Linkse antisemitisme-strijd | "Een leger is een leger is een leger"

Mevrouw König-Preuss, er zijn weinig leden van uw partij die al zo lang zo fel pro-Israël zijn als u. U bent tevens voorzitter van de Vrienden van Israël-groep in het Thüringer Landesparlement...

… samen met Andreas Bühl van de CDU.

En als je kijkt naar de mensen die in Gaza worden gedood door Israëlische beschietingen en die honger lijden: wat doet dat met je?

Het is beangstigend om dit te zien, echt beangstigend. Deze beelden maken me verdrietig, boos, maar bovenal bang. Ik ken mensen die hier in Thüringen wonen en vijftig familieleden in de Gazastrook hebben verloren. Zo'n situatie kan natuurlijk haat oproepen.

Haat jegens Israël?

Ja, haat tegen Israël. En dat maakt me bang, want die haat bestaat ook onder sommige Israëliërs – enorm toegenomen sinds 7 oktober. Dit kan het gevoel aan beide kanten – onder Palestijnen en Israëliërs – voeden dat er niets anders tussen hen bestaat dan geweld. Soms is het allemaal zo erg dat ik er geen woorden voor heb. Ik heb een heel goede vriend in Israël, met wie ik kort na de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober aan de telefoon sprak. Hij vertelde me toen twee dingen: Ten eerste dat hij zich vrijwillig aanmeldde voor het Israëlische leger. Ten tweede, en ik zal deze zin nooit vergeten: "Katharina, maak je niet alleen zorgen om ons, maak je ook zorgen om de Palestijnen, om wat er binnenkort in de Gazastrook zal gebeuren!" Dit uit de mond van een nogal linkse Israëliër die toen al vermoedde hoe ernstig deze Israëlische tegenaanval zou zijn... Dat was echt wrang. Het geeft me een sprankje hoop om te zien hoeveel mensen in Israël de straat op gaan om de terugkeer van de gijzelaars te eisen en te protesteren tegen de oorlog. En dat er ook in Gaza protesten zijn tegen de oorlog en tegen Hamas.

Maar waarom is uw steun voor Israël de afgelopen maanden dan niet afgenomen? Het is nu bijvoorbeeld duidelijk dat sommige Israëlische soldaten zich gedragen op manieren die het zogenaamd meest morele leger ter wereld nooit zou tolereren.

Nou, ik heb nooit geloofd dat het IDF...

…de Israëlische Defensiemacht, de Israëlische strijdkrachten…

...is het moreel meest perfecte leger ter wereld. Ze doen sommige dingen beter dan andere legers, daar bestaat geen twijfel over. Maar een leger is een leger is een leger. Zelfs daar gebeuren dingen uit haat, woede en wraakzucht die absoluut verkeerd zijn. Maar dat betekent niet dat mijn overtuiging om op te komen voor Israël daaronder moet lijden.

Waarom niet?

Mijn sterke steun voor Israël heeft niets te maken met de manier waarop Israël oorlog voert of met het Israëlische leger. Ik ben er simpelweg diep van overtuigd dat Israël noodzakelijk is als thuisland en veilige plek voor Joden, ongeacht hun religieuze overtuiging. Voor mij persoonlijk wordt dit versterkt door het feit dat ik anderhalf jaar in Israël heb gewoond, wat een van de redenen is waarom ik me zo verbonden voel met dit prachtige land.

Ze worden er regelmatig van beschuldigd blind te zijn voor het lijden van de Palestijnen.

Ik ben niet blind voor het lijden van de Palestijnen. Ik zie de verwoesting, het verdriet en de wanhoop. Mijn petekind woont op de Westelijke Jordaanoever en ik heb vrienden in de Palestijnse gebieden – ik hoor ook van hen wat er gebeurt. Maar ik weiger er een simpele, kampmentaliteit van te maken. Solidariteit met Israël en empathie met Palestijnen sluiten elkaar niet uit. Je ziet het lijden aan beide kanten. Ik denk dat de mensen die me hiervan beschuldigen vaak niet eens willen luisteren; ze proberen me alleen maar in een hoek te drijven.

Waar ligt volgens u de grens tussen legitieme kritiek op de staat Israël en antisemitisme?

Naar mijn mening kan en moet men Israël net zo bekritiseren als elke andere staat. Het wordt antisemitisch wanneer iemand het bestaansrecht van Israël in twijfel trekt, normen op Israël toepast die niet op andere staten van toepassing zijn, of wat de staat Israël of de regering van Benjamin Netanyahu doet gelijkstelt aan wat Joden zogenaamd doen. Ziet u: het is heel simpel. Voor mij is de vraag meer waarom zoveel mensen deze grens niet trekken.

Wat bedoel je?

Bijvoorbeeld de beschuldiging van genocide – die circuleert momenteel nogal wat. En eerlijk gezegd vind ik dat lastig. Omdat het juridisch gezien een ongelooflijk harde term is. Het gaat niet alleen om geweld of oorlogsmisdaden, maar om een opzettelijke vernietigingsintentie – en dat is, ondanks alle terechte kritiek op Israëls daden, gewoon nog niet bewezen.

Joodse genocideonderzoekers zoals Omer Bartov hebben ook factoren geïdentificeerd die, naar hun mening, de bevindingen van het Internationaal Strafhof tot nu toe en de beschuldiging van genocide onderbouwen. En dan is er nog de aankondiging van de Israëlische regering om alle inwoners van Gaza te "concentreren" en "te verplaatsen" naar een kamp in Rafah. Zoiets kan niet worden genegeerd...

Waarom word ik van onwetendheid beschuldigd omdat ik niet over 'genocide' spreek en niet pleit voor een genuanceerd debat?

U suggereert hiermee dat al deze debatten voortkomen uit antisemitische motieven...

De verdenking is in ieder geval vaak evident. Vooral wanneer Israël wordt gedemoniseerd in plaats van bekritiseerd. Ik vraag me af: is dit nog steeds een kwestie van verontwaardiging over wat er in Gaza gebeurt, of is het eerder een kwestie van projectie? Vooral in Duitsland moeten we voorzichtig zijn. Antisemitische aanslagen nemen toe. Racisme neemt toe. En ik wil graag een heel praktisch punt aankaarten dat ik vaak verloren raak in het Duitse en Europese debat: Ja, natuurlijk moet deze oorlog eindigen. En dan: wat gebeurt er nu? Wat moet Israël doen? Het land dat veel van zijn buurlanden al sinds zijn oprichting met vernietiging bedreigen, en dat is ontstaan uit de ervaring van vernietiging, uit de as van Auschwitz. Welke opties heeft dit land om zijn voortbestaan te garanderen? Sommige discussies over Israël die hier in Duitsland plaatsvinden, zijn te afstandelijk voor mij. Als ik in een bunker zit omdat er raketten op me worden afgevuurd, zijn mijn mogelijkheden om over internationaal recht te praten beperkt.

De debatten waar u naar verwijst, zijn al tientallen jaren aan de gang. Maar nergens worden ze momenteel zo controversieel besproken als binnen de politieke linkerzijde. Op een federaal partijcongres steunde een krappe meerderheid van de afgevaardigden de Verklaring van Jeruzalem. Waarom is dit zo'n controversieel onderwerp, vooral voor links?

De beslissing was een vergissing, een enorme vergissing. Dit wordt duidelijk als je bedenkt dat dit in wezen een interventie in een academisch debat was door middel van een resolutie van een partijcongres. Mensen! Partijcongressen hanteren geen academische definities – nog afgezien van het feit dat de partij daarmee negeerde hoe de meeste Joden antisemitisme begrijpen. De meerderheid steunt de definitie van de International Holocaust Remembrance Alliance. Dat juist links – dat altijd beweert rekening te houden met het perspectief van de getroffenen – zich durfde te committeren aan een definitie van antisemitisme die boven hun hoofd hangt, is onacceptabel. Stel je voor dat links zich had gecommitteerd aan een definitie van racisme zonder degenen die door racisme zijn getroffen erbij te betrekken...

Er zijn ook Joodse geleerden die de Verklaring van Jeruzalem hebben ondertekend. Met welke Joden hadden er dan meer consultaties moeten plaatsvinden?

Ik betwijfel of bijvoorbeeld de Centrale Raad van Joden, of zelfs de Joodse gemeenschappen, hierover vooraf zijn geraadpleegd. Ik heb het al gezegd: de meerderheid van de Joden gelooft dat de IHRA de juiste is. En deze mensen zijn niet adequaat geraadpleegd vóór de beslissing van het partijcongres.

Als je iemand zo hoort praten, ga je er misschien aan twijfelen of Links nog wel jouw partij is.

Eerlijk gezegd vraag ik me momenteel heel intens af waar ik me politiek nog thuis voel. Ik vind het heel leuk om te discussiëren met mensen die een andere mening hebben dan ik. Maar ik heb grenzen. En een van die grenzen bereik ik wanneer de perspectieven van Joden niet serieus worden genomen of terzijde worden geschoven. Dat ik die grens trek, sluit me absoluut niet uit van het waarnemen van de perspectieven van Palestijnen. Integendeel. Maar dit zwart-witdenken aan alle kanten werkt me echt op de zenuwen. Er zit voor mij te weinig politieke analyse in, te weinig historische kennis en veel te veel laster over TikTok-filmpjes, waardoor zoveel mensen denken dat ze in korte tijd Midden-Oostenexperts zijn geworden.

Dragen de vele nieuwe leden van links bij aan de oplossing van dit interne partijconflict?

Het zal zeker een uitdaging zijn om een duidelijk standpunt te vinden met zoveel nieuwe leden, ongeacht wie het zijn; dat is in het verleden ook zo geweest. Maar ik denk dat het heel belangrijk is dat we absoluut duidelijk maken dat we als linkse partij vanzelfsprekend achter de Joden staan, en dus ook achter hun staat. Iets anders zou betekenen dat we uitspraken over antisemitisme als een vijgenblad gebruiken.

Dan is dat toch niet meer jouw feestje?

Nee, dat zou niet meer mijn feestje zijn.